การจำแนกชนิด

วาฬบรูด้า (Brydes whale)
อยู่ในวงศ์ Balaenopteridae เรียกวาฬในวงศ์นี้อีกอย่างว่า Rorquals ซึ่งมีอยู่ประมาณ 6-8 ชนิดหรืออาจจะสูงถึง 11 ชนิดในอนาคต

Rorquals รวมวาฬที่อยู่ในสกุล Balaenoptera ทั้งหมด ยกเว้นวาฬหลังค่อม (Humpback whale, Megatera novaeangliae) ได้แก่ Blue whale, Fin whale, Sei whale, Brydes whale, Omuras whale, Northern Minke whale, Dwarf Minke whale, Antarctic Minke whale เมื่อเปรียบเทียบขนาดของวาฬบรูด้ากับวาฬไม่มีฟันชนิดอื่นๆ แล้ว วาฬบรูด้าจัดเป็นวาฬไม่มีฟันขนาดกลาง และเป็นชนิดที่หากินใกล้ฝั่ง (Coastal species) กลุ่มประชากรบางกลุ่มอยู่ประจำถิ่น (Resident) วาฬชนิดนี้มีซี่กรองอาหารที่เรียกว่าบาลีนเพลทส์ (Baleen plates)

การจำแนกชนิด ยังมีความสับสนในเรื่องของการจำแนกชนิดวาฬบรูด้า โดยรวมวาฬที่มีลักษณะภายนอกคล้ายกันมากไว้ด้วยกัน จำแนกเป็นชนิดเดียวกันและเรียกชื่อสามัญว่า Brydes whale ซึ่งรวมวาฬอย่างน้อย 3 ชนิดไว้ด้วยกัน ได้แก่ Balaenoptera brydei, Balaenoptera edeni และ Balaenoptera omurai ลักษณะภายนอกที่มีความคล้ายคลึงกันมากนี้จึงทำให้มีความยากลำบากในการแยกชนิดวาฬทั้งสามชนิดในธรรมชาติขณะสำรวจ ตำราบางเล่มเรียกวาฬกลุ่มนี้รวมว่า Brydes whale complex อย่างไรก็ตามนักวิจัยชาวญี่ปุ่นได้ศึกษาสัณฐานวิทยา (Morphology) อย่างละเอียด ศึกษาโครงกระดูก รวมทั้งด้านพันธุกรรม (DNA) และสามารถแยกชนิดได้เป็นวาฬโอมูร่า (Omuras whale, B. omurai) เป็นชนิดใหม่ในปี พ.ศ. 2536

ในที่นี้เบื้องต้นเรียกวาฬชนิดใหม่นี้ว่าวาฬโอมูร่า (Omuras whale) ส่วน B. brydei และ B. edeni ยังคงรวมเรียกว่าวาฬบรูด้า (Brydes whale)

ในอนาคตน่าจะมีการแยกชื่อสามัญ (Common name) ของ B. brydei และ B. edeni โดย B. brydei อาจจะยังคงเดิมเป็น Brydes whale และ B. edeni อาจเป็น Eden whale หรือ Sittang whale ตัวอย่างซากวาฬB. edeni พบครั้งแรกที่แม่น้ำ Sittang ในประเทศพม่าเมื่อปี พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) การตั้งชื่อสามัญของโลมาและวาฬที่มีลักษณะใกล้เคียงกันมาก ๆ และมีแหล่งแพร่กระจายกว้างทั่วโลก จำเป็นต้องมีการประชุมหารือตกลงกันของคณะกรรมการ International Whaling Commission (IWC) เพื่อยอมรับการตั้งชื่อสามัญดังกล่าว

ในประเทศไทยพบวาฬในกลุ่ม Brydes whale complex ทั้งหมด 2 ชนิด คือ Brydes whale (B. edeni) และ Omuras whale (B. omurai) และพบวาฬทั้งสองชนิดนี้ได้ทั้งฝั่งอันดามันและอ่าวไทย โดยข้อแตกต่างของวาฬทั้งสามชนิดโดยสังเขปมีดังนี้

ตารางแสดงลักษณะแตกต่างระหว่าง B. brydei, B. edeni และ B. omurai

ลักษณะ	*B. brydei*	*B. edeni*	*B. omurai*
ขนาด (ม.)/ น้ำหนัก (ตัน)	15-15.6/ 40*	14-15/12-20*	9-11.5/ 12-20*
ลูกแรกเกิด (ม./ กก.)	4/900*	3.4-4/500-900*	3.4-4/ 900*
สันที่หัว (Ridges on the rostrum)	3	3	1
สีขากรรไกรล่าง (Lower jaws)	เหมือนกันทั้งสองข้าง	เหมือนกันทั้งสองข้าง	ข้างขวาสีจางกว่า
ร่องใต้คาง (Throat pleats)	40-70 ยาวถึงสะดือ	40-70 ยาวถึงสะดือ	80-90 ยาวถึงสะดือ
ซี่กรอง (Baleen plates)	250-370 คู่	250-370 คู่	180-210 คู่
สีซี่กรอง	เทา	เทา	ขาวเหลืองถึงดำ หรือสองสี
สีลำตัว	เทาดำ	เทาดำ	เทาดำ มีแถบรูปตัววีสีจางที่หลัง
ครีบหลัง	มีลักษณะต่าง ๆ ตั้งโค้ง ปลายแหลม	มีลักษณะต่างๆ ตั้งโค้ง ปลายแหลม	โค้งคล้ายตะงอ หรือหรือลักษณะอื่น
แหล่งแพร่กระจาย	แอตแลนติก แปซิฟิก และมหาสมุทรอินเดียระหว่าง 40^oN-40^oS(แอฟริกาใต้ ญี่ปุ่น ออสเตรเลีย)	แอตแลนติก แปซิฟิก และมหาสมุทรอินเดียระหว่าง 40^oN-40^oS(แอฟริกาใต้ ญี่ปุ่น ไทย ออสเตรเลีย)	ตะวันตกของแปซิฟิก ตะวันออกของมหาสมุทรอินเดีย(ไทย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ญี่ปุ่น เกาะโซโลมอน)
อาหาร	ฝูงปลาเล็ก (บางครั้งเป็นปลาหมึก krill สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง)	ฝูงปลาเล็ก (บางครั้งเป็นปลาหมึก krill สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง)	ฝูงปลาเล็ก
พฤติกรรมการกินอาหาร	Lunge feeder(Bubble-net feeding)	Lunge feeder(Bubble-net feeding และ Lobtailing)	Lunge feeder
พฤติกรรมหายใจ	แพนหางไม่โผล่หลังหายใจ	แพนหางไม่โผล่หลังหายใจ	แพนหางไม่โผล่หลังหายใจ
กระดูกซี่โครงคู่แรก	สองหัว (Bifurcate, double head rib)	สองหัว (Bifurcate, double head rib)	หัวเดียว (Single head rib)
หัวกระโหลก	แตกต่างกัน มีรายละเอียดมากจึงไม่กล่าวในที่นี้
IUCN status	Data deficient	Data deficient	Not listed

หมายเหตุ

ตัวเลขแสดงขนาดความยาวและน้ำหนัก อาจมีขนาดแตกต่างกันขึ้นกับเอกสารอ้างอิงที่ผู้เขียนแต่ละคนจะนำมาใช้ แต่โดยทั่วไปการเรียงลำดับจากขนาดใหญ่ไปขนาดเล็ก คือ B. brydei, B. edeni และ B. omurai ตามลำดับ และเนื่องจากเดิมมีการรวมวาฬทั้งสามชนิดเป็นชนิดเดียวกัน ข้อมูลหลายอย่างจึงมีการอ้างอิงโดยใช้ตัวเลขเดียวกัน การศึกษาวิจัยในอนาคตน่าจะได้ความชัดเจนในรายละเอียดดังกล่าว


ขนาดโตเต็มที่มีความยาว 14 - 15 ม. หนัก 12-20 ตัน (บางตำราสูงถึง 30 ตัน) เพศเมียใหญ่กว่าเพศผู้เล็กน้อย ลูกแรกเกิดยาว 3.4-4 ม. และหนัก 500-900 กก. วัยเจริญพันธุ์ 8-13 ปี ให้ลูกครั้งละ 1 ตัว ทุก 2 ปี ตั้งท้องนาน 11-12 เดือน หย่านมเมื่ออายุ 6 เดือน อายุยืนประมาณ 50 ปี (เอกสารบางฉบับบันทึกอายุสูงสุด 72 ปี) ลำตัวสีเทาดำ ท้องสีอ่อน หรือชมพู ขากรรไกรล่างสีเทา รูปร่างค่อนข้างเพรียว จุดเด่นแยกออกจากชนิดอื่นคือ ส่วนหัวมีแนวสันนูน 3 สัน (3 Parallel ridges) มีรูหายใจ 2 รู (Double blow holes) มีร่องใต้คาง (Throat grooves หรือ Ventral pleats) เป็นแนวยาวพ้นแนวสะดือจำนวน 40-70 ร่อง ซี่กรอง (Baleen plates) สีเทาจำนวน 250-370 คู่ ซี่กรองมีขนาดสั้นและมีความยาวสูงสุดของซี่กรอง 0.4 ม. ครีบหลังอยู่ค่อนไปทางหางเป็นรูปสามเหลี่ยมค่อนข้างตั้งตรงปลาย ปลายครีบแหลม ปกติพบ 1-7 ตัว หรือจับกลุ่มกันหลวมๆ อยู่ห่างๆ กัน 10-30 ตัวในแหล่งอาหาร Breaching ตั้งลำตัว 70-90^O การหายใจจะโผล่ส่วนหัว (Rostrum) และบางทีจะเห็นรอยของร่องปาก ครีบหลัง และส่วนโค้งของหลังก่อนแพนหาง โดยปกติส่วนหางไม่โผล่พ้นน้ำ Blow รูปไข่ สูง 3-4 ม.	ขนาดโตเต็มที่มีความยาว 9.6-11.5 ม. มีน้ำหนักประมาณ 10-20 ตัน ลูกแรกเกิดยาว 3.4-4 ม. และหนัก 900 กก. รูปร่างค่อนข้างเพรียว ส่วนหัวมีแนวสันนูน 1 สัน มีรูหายใจ 2 รู ครีบเล็กและปลายแหลม มีร่องใต้คางสีอ่อนมีแนวยาวพ้นแนวสะดือ 80-90 ร่อง ลำตัวสีเทาดำ มีแถบจางรูปตัววีที่หลัง ท้องสีอ่อนหรือชมพู ขากรรไกรล่างด้านขวามีสีอ่อน ส่วนด้านซ้ายสีเข้ม ซี่กรองสีเทา 180-210 คู่ ครีบหลังเป็นรูปสามเหลี่ยมค่อนข้างตั้งตรง ปลายแหลม บางตัวมีครีบโค้งคล้ายตะขอ อยู่ค่อนไปทางหาง

ส่วนหัว มีสัน 3 สัน	ส่วนหัว มีสันมีเพียง 1 สัน